Son yıllarda kiracı ile mal sahibi arasında açılan davalarda gözle görülür bir artış meydana gelmiştir. Artan kira bedelleri sebebiyle taraflar arasında anlaşmazlıklar çoğalmış ve buna bağlı olarak da taraflar zarar görmemek adına çeşitli hukuki önlemler alma yoluna gitmektedirler.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğü, kiracının kiraladığı mülkü, ev sahibinin (kiraya verenin) talebi doğrultusunda potansiyel alıcılara veya kiracılara gösterme sorumluluğunu ifade eder. Bu yükümlülük, genellikle kiracının evi satmak veya yeniden kiralamak istemesi durumunda ortaya çıkar.

En çok merak edilen sorular arasında ‘Kiracı, satışa çıkarılan evi göstermek zorunda mıdır?, ‘Eğer kiracı evi göstermiyorsa ne yapmalıdır?' gibi sorular da yer alıyor. Merak edilen sorulara aşağıda cevap bulmaya çalışacağız.

İlk olarak Türk Borçlar Kanununda bu konuda bir düzenlenme yer almaktadır. Türk Borçlar Kanunu Madde 319’un ikinci ve üçüncü fıkrası:

" MADDE 319/2- Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür.

MADDE 319/3-Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır."

şeklindedir.

Kiracı, ev sahibinin talebi doğrultusunda kiraladığı mülkü potansiyel alıcılara veya kiracılara göstermekle yükümlüdür. Ev sahibi de uygun bir süre önceden kiracıya evin gösterilmesini istediğini haber vermek zorundadır. Bu bildirim, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Kiracı ise evin gösterilmesi için uygun gün ve saatleri belirlemekle sorumludur.

Kiracıya önceden bildirimde bulunmada, kiracının günlük yaşamını veya çalışma düzenini aksatmayacak zaman dilimlerini gözeterek hareket etmek gerekiyor. Evin gösterilmesi için belirlenen gün ve saatlerde kiracının hakları ve özel yaşamı gözetilmelidir. Kiracının rızası olmadan veya rahatsız edici şekilde evin gösterilmesi, yasal olarak kabul edilmemektedir.

Evet, kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ev sahibi dava açabilir. Kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemesi, kiracının TBK’nın 319. maddesinde belirtilen sorumluluğuna aykırı davranması anlamına gelir.

Dava sürecinde, mahkeme kiracının ve ev sahibinin iddialarını değerlendirir ve tarafların delillerini inceler. Mahkeme, duruma göre kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğine ve gerekirse uygun önlemleri alır.

Kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmediği durumda ev sahibi, mahkemeye başvurarak dava açabilir. Bu sürecin detayları genellikle şöyledir:

• İhtarname: Ev sahibi öncelikle kiracıya yazılı olarak evin yeni alıcılara veya kiracılara gösterilmesi gerektiğini bildiren bir ihtarname gönderir. İhtarname, kiracıya belirli bir süre içinde evi göstermesi için bir uyarı niteliği taşır. Bu süre, genellikle yasalara veya kira sözleşmesine göre belirlenir.
• Dava Açma: Kiracı, ihtarnameye rağmen evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmezse, ev sahibi Sulh Hukuk Mahkemesinde kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemesi sebebiyle dava açar. Dava dilekçesinde, kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmediği ve bu durumun ev sahibine zarar verdiği hususlarına dikkat çekilmesi gerekmektedir.
• Yargılama Süreci: Dava açıldıktan sonra Sulh Hukuk Hakimince, tarafların iddialarını dinlenir, delilleri incelenir ve gerekirse keşif kararı vererek taşınmazın ne kadar sürede satılacağını incelenir. Mahkeme, kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğine ve eğer yerine getirmediyse hangi önlemlerin alınması gerektiğine karar verir.
• Kararın Uygulanması: Mahkeme, kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmesi için belirli bir süre verir veya gerekli gördüğü diğer önlemleri alır. Kiracı, mahkeme kararına uymazsa, karar genellikle icra yoluyla uygulanır ve kiracı zorunlu tutulur.
• İcra Takibi: Mahkeme kararının uygulanması için ev sahibi lehine icra takibi başlatılır.

Sonuç olarak, kiracının evi gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ev sahibi, Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açarak haklarını arayabilir ve mahkeme kararıyla kiracının yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlayabilir. Bu süreçte dava masraflarıyla karşılaşmamak için kiracının kanuni yükümlülüklerini yerine getirmesi ve dava açılmasına sebep olmaması tavsiye etmekteyiz.