YARDIM NAFAKASI NEDİR ? HANGİ HALLERDE TALEP EDİLEBİLİR ?
Nafaka, aile bireylerini yoksulluk ve düşkünlükten kurtarmaya ilişkin bir nevi sosyal yardımlaşma olup ahlak kuralları ile geleneklerin zorunlu kıldığı bir ödevdir.
Türk Medeni Kanununun 364 üncü maddesine göre; "Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür." İşte bu ilgili maddeye göre göre yardım nafakasının şartları şunlardır;
- Talep eden kişi, yoksulluğa düşecek olmalı,
- Yardım nafakası, nafaka yükümlüsünün mali gücü ile orantılı olmalı,
- Ve son olarak yardım istenilecek kardeşin refah içinde olması gerekir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, yardım nafakası talebinde mirasçılıktaki sıra takip edilmelidir. Örneğin kişinin alt soyu (çocuklar, torunlar) bulunması halinde ilk olarak alt soyundan yardım nafakası talep etmelidir. Tabii burada yardım talep edilen alt soyun (çocuklar, torunlar) nafaka yükümlülüğü mali gücüyle orantılı olmalıdır. Kişinin alt soyu olmaması veya mali gücü yardım nafakası vermeye elverişli olmaması halinde, üstsoydan(anne-baba) yine mali gücü ile orantılı olacak şekilde yardım nafakası talep edilebilir. Kardeşlerden ise ancak kardeşin refah içinde olması halinde nafaka talep edilmesi mümkündür.
EĞİTİMİ DEVAM EDEN ÖĞRENCİNİN YARDIM NAFAKASI TALEBİ
Yardım nafakası konusunda, eğitim ve öğretimine devam eden çocuklar bakımından özel bir düzenleme ise Türk Medeni Kanunu 328 inci maddede yer almaktadır. Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder.” Aynı yasanın 2.fıkrasında ise, “Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitim sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler. Bakım borcu velayet hakkından bağımsızdır. Burada nafaka talep edilebilmesi için anne-baba ve çocuk arasındaki ilişkinin sürüp sürmemesinin de önemi yoktur. Anne veya babasıyla görüşmeyen çocuk dahi eğer eğitimi devam ediyorsa yardım nafakası talebinde bulunabilecektir. Çocuğun eğitimine devam ediyor olması şarttır.
Liseyi bitirmiş fakat üniversiteye başlamamış öğrenciler bakımından Yargıtay'ın Türkiyede'ki eğitim ve öğretim koşulları göz önüne alındığında, liseyi bitiren çocuğun üniversite hazırlık kursuna gitmesi zorunluluğunun bulunduğu kuşkusuzdur. Üniversiteye giriş için beklenmesi gereken makul süre de geçmemiştir " (Yargıtay Kararı - 3. HD., E. 2015/5197 K. 2015/13790 T. 9.9.2015)şeklinde bir kararı bulunmaktadır. Bu karara göre üniversite hazırlık sürecinde dershane, kitap ve benzeri masrafları devam eden öğrenci anne veya babasından yardım nafakası talep edebilecektir.
Yargıtayın başka kararlarından hareketle; lisans eğitimi alan öğrencilerin yardım nafakası talep etmesi mümkünken, ön lisans eğitimi alan öğrenciler de yardım nafakası talep edebilir. Yine Yargıtayın bir kararında yüksek lisans eğitimi de bu kapsama alınmış fakat doktora eğitimi bu kapsamda değildir.
Yerleşmiş Yargıtay uygulamalarına göre açıköğretim fakültesinde eğitim görmek yardım nafakasına talep etmek için yeterlidir. Fakat açıköğretim fakültesinde eğitim alırken düzenli bir yerde çalışan ve düzenli bir geliri olan açıköğretim fakültesi öğrencisi çocuğun talebini red edildiği Yargıtay kararları da bulunmaktadır.
Üniversite öğrencisinin okurken, part-time işlerde çalışması yardım nafakası talep etmesine engel değildir. Yargıtayın bir kararında "Ayrıca davacının çalışarak eğitim hayatını beraber götürmesini beklemek eğitim hayatını zora sokacaktır" denilmiştir.(Yargıtay Kararı - 3. HD., E. 2012/14729 K. 2012/20641 T. 3.10.2012)
Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da anne baba kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere yardım nafakası verme yükümlüğünü altındadır.
Nafaka miktarı çocuğun ihtiyacı ve nafaka talep edilen anne veya babanın mali durumuna göre tespit edilir. Mahkeme talep miktarıyla bağlıdır. Dolayısıyla açılan davada talep edilecek nafaka miktarı dikkatli tespit edilmelidir.
NAFAKA TALEP ETMEK İSTEYEN ÇOCUĞUN İZLEYECEĞİ YOL
Ergin olmayan çocuk için ödenen iştirak nafakasının, çocuğun ergin olması halinde, kendiliğinden eğitim nafakasına dönüşmesi ve eğitim nafakası olarak devam etmesi mümkün değildir.18 yaşını doldurmuş çocuk Yardım Nafakasını ancak dava açarak talep edebilir. Dava ancak yardım talep eden çocuk tarafından açılabilir. Herhangi bir süre şartı söz konusu değildir. Eğitimi sona erinceye kadar, ergin çocuk bu davayı açabilir.
Yardım nafakası basit yargılama usulüne tabidir. Bu usule göre tarafların birer dilekçe hakları bulunur. İspat yükü davacıdadır. Eğitimi devam eden kişi, öğrenci belgesi, okul kaydı vb. Eğitimine ilişkin evrakları mahkemeye sunmakla yükümlüdür.
Stj. Av. Yaren USLU
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf ( 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu )
